Bài 19. Biểu đồ đoạn thẳng

I. Giới thiệu chung về biểu đồ đoạn thẳng

Biểu đồ đoạn thẳng là một phương tiện trực quan để biểu diễn mối quan hệ giữa hai đại lượng. Nó bao gồm một trục ngang (trục hoành) và một trục dọc (trục tung). Các điểm dữ liệu được biểu diễn bằng các điểm trên mặt phẳng tọa độ, và các điểm này được nối với nhau bằng các đoạn thẳng.

II. Các bước vẽ biểu đồ đoạn thẳng

1. Bước 1: Lập bảng giá trị tương ứng giữa hai đại lượng. Bảng giá trị này sẽ cho biết giá trị của đại lượng này tương ứng với giá trị của đại lượng kia.
2. Bước 2: Chọn hệ trục tọa độ thích hợp. Trục hoành thường được sử dụng để biểu diễn đại lượng độc lập, và trục tung được sử dụng để biểu diễn đại lượng phụ thuộc.
3. Bước 3: Xác định tỉ lệ xích. Tỉ lệ xích là tỉ lệ giữa đơn vị đo trên bản đồ và đơn vị đo thực tế.
4. Bước 4: Vẽ các điểm dữ liệu trên mặt phẳng tọa độ.
5. Bước 5: Nối các điểm dữ liệu bằng các đoạn thẳng.
6. Bước 6: Ghi chú các thông tin cần thiết trên biểu đồ. Ví dụ: tiêu đề biểu đồ, tên các trục, đơn vị đo, v.v.

III. Ví dụ minh họa

Xét bảng sau đây biểu diễn nhiệt độ trung bình hàng tháng của Hà Nội:

Để vẽ biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn bảng dữ liệu trên, ta thực hiện các bước sau:

• Chọn hệ trục tọa độ: Trục hoành biểu diễn tháng, trục tung biểu diễn nhiệt độ trung bình.
• Xác định tỉ lệ xích: Ví dụ, 1 cm trên trục hoành tương ứng với 1 tháng, 1 cm trên trục tung tương ứng với 2°C.
• Vẽ các điểm dữ liệu trên mặt phẳng tọa độ.
• Nối các điểm dữ liệu bằng các đoạn thẳng.
• Ghi chú các thông tin cần thiết trên biểu đồ.

IV. Ứng dụng của biểu đồ đoạn thẳng

Biểu đồ đoạn thẳng được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, như:

• Kinh tế: Biểu diễn sự thay đổi của giá cả, sản lượng, doanh thu, v.v.
• Khoa học: Biểu diễn kết quả thí nghiệm, sự thay đổi của các đại lượng vật lý, v.v.
• Xã hội: Biểu diễn sự thay đổi của dân số, tỷ lệ thất nghiệp, v.v.

V. Bài tập vận dụng

1. Vẽ biểu đồ đoạn thẳng biểu diễn bảng dữ liệu sau:

2. Dựa vào biểu đồ đoạn thẳng vừa vẽ, hãy nhận xét về sự thay đổi của số lượng học sinh qua các năm.

Kết luận:

Biểu đồ đoạn thẳng là một công cụ hữu ích để biểu diễn và phân tích dữ liệu. Việc nắm vững kiến thức về biểu đồ đoạn thẳng sẽ giúp các em học sinh hiểu rõ hơn về thế giới xung quanh và áp dụng kiến thức vào thực tế.