THCS
THCS
Chào mừng bạn đến với bài học về lý thuyết Đường thẳng vuông góc với mặt phẳng trong chương trình Toán 11 Chân trời sáng tạo. Bài học này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản và quan trọng nhất về mối quan hệ giữa đường thẳng và mặt phẳng, đặc biệt là điều kiện để một đường thẳng vuông góc với một mặt phẳng.
Chúng ta sẽ cùng nhau khám phá các định nghĩa, tính chất, và các ứng dụng thực tế của lý thuyết này. Mục tiêu là giúp bạn hiểu rõ bản chất vấn đề và có thể áp dụng vào giải các bài tập một cách hiệu quả.
1. Đường thẳng vuông góc với mặt phẳng
1. Đường thẳng vuông góc với mặt phẳng
Định nghĩa: Đường thẳng d được gọi là vuông góc với mặt phẳng \(\left( \alpha \right)\) nếu d vuông góc với mọi đường thẳng nằm trong \(\left( \alpha \right)\), kí hiệu \(d \bot \left( \alpha \right)\).
Định lí 1:
Nếu một đường thẳng d vuông góc với hai đường thẳng cắt nhau a và b cùng nằm trong mặt phẳng \(\left( \alpha \right)\) thì \(d \bot \left( \alpha \right)\).
Định lí 2:
- Có duy nhất một mặt phẳng đi qua một điểm và vuông góc với một đường thẳng cho trước.
- Có duy nhất một đường thẳng đi qua một điểm và vuông góc với một mặt phẳng cho trước.
2. Liên hệ giữa tính song song và tính vuông góc của đường thẳng và mặt phẳng
Định lí 3:
a) Cho hai đường thẳng song song. Mặt phẳng nào vuông góc với đường thẳng này thì cũng vuông góc với đường thẳng kia.
b) Hai đường thẳng phân biệt cùng vuông góc với một mặt phẳng thì song song với nhau.
Định lí 4:
a) Cho hai mặt phẳng song song. Đường thẳng nào vuông góc với mặt phẳng này thì cũng vuông góc với mặt phẳng kia.
b) Hai mặt phẳng phân biệt cùng vuông góc với một đường thẳng thì song song với nhau.
Định lí 5:
a) Cho đường thẳng a song song với mặt phẳng \(\left( \alpha \right)\). Đường thẳng nào vuông góc với \(\left( \alpha \right)\) thì cũng vuông góc với a.
b) Nếu đường thẳng a và mặt phẳng \(\left( \alpha \right)\) (không chứa a) cũng vuông góc với một đường thẳng b thì chúng song song với nhau.
3. Phép chiếu vuông góc
Định nghĩa: Cho mặt phẳng (P) và đường thẳng d vuông góc với (P). Phép chiếu song song theo phương của d lên mặt phẳng (P) được gọi là phép chiếu vuông góc lên (P).
Định lí ba đường vuông góc
Cho đường thẳng a nằm trong mặt phẳng (P) và b là đường thẳng không nằm trong (P) và không vuông góc với (P). Gọi b’ là hình chiếu vuông góc của b trên (P). Khi đó a vuông góc với b khi và chỉ khi a vuông góc với b’.
Trong chương trình Toán 11 Chân trời sáng tạo, kiến thức về đường thẳng và mặt phẳng đóng vai trò nền tảng cho nhiều chủ đề quan trọng khác. Bài viết này sẽ đi sâu vào lý thuyết về đường thẳng vuông góc với mặt phẳng, cung cấp một cái nhìn toàn diện và dễ hiểu cho học sinh.
Một đường thẳng được gọi là vuông góc với một mặt phẳng nếu nó vuông góc với mọi đường thẳng nằm trong mặt phẳng đó. Điều này có nghĩa là góc giữa đường thẳng và mặt phẳng bằng 90 độ.
Để chứng minh một đường thẳng (d) vuông góc với một mặt phẳng (P), ta cần chứng minh (d) vuông góc với hai đường thẳng bất kỳ nằm trong (P) và cắt nhau. Đây là điều kiện cần và đủ.
Ngoài điều kiện cơ bản đã nêu, còn có một số dấu hiệu nhận biết đường thẳng vuông góc với mặt phẳng:
Lý thuyết về đường thẳng vuông góc với mặt phẳng có nhiều ứng dụng trong việc giải các bài toán hình học không gian. Một số ứng dụng phổ biến bao gồm:
Bài tập 1: Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình vuông cạnh a, SA vuông góc với mặt phẳng (ABCD). Tính góc giữa đường thẳng SA và mặt phẳng (ABCD).
Giải: Vì SA vuông góc với mặt phẳng (ABCD) nên góc giữa SA và mặt phẳng (ABCD) bằng 90 độ.
Bài tập 2: Cho hình chóp S.ABC có SA, SB, SC đôi một vuông góc với nhau. Tính góc giữa hai mặt phẳng (SAB) và (SBC).
Giải: Vì SA vuông góc với SB và SB vuông góc với SC nên góc giữa hai mặt phẳng (SAB) và (SBC) bằng 90 độ.
Lý thuyết về đường thẳng vuông góc với mặt phẳng là cơ sở để hiểu và giải quyết các bài toán phức tạp hơn về hình học không gian, chẳng hạn như bài toán về khoảng cách, góc, và vị trí tương đối giữa các đối tượng hình học.
Hi vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn một cái nhìn đầy đủ và chi tiết về lý thuyết Đường thẳng vuông góc với mặt phẳng - Toán 11 Chân trời sáng tạo. Việc nắm vững kiến thức này sẽ giúp bạn tự tin hơn trong việc giải các bài tập và hiểu sâu hơn về hình học không gian.
